Divina Commedia (Napulitano)/30

'A Wikisource.

[p. 133 càgna]

CANTO TRENTÈSEMO
ARGOMIENTO
Dinto a chisto Canto lo Poeta parla de tre autre mmanere de fauzarie. De chille che ànno finto d'essere autre pperzone, mettennose lo nomme d'autre, la pena de li quale è de mozzecà chille che ànno fatte monete fauze. Chiste pò so cchille de la seconna manera e ànno pe ppena de tenè la Troppesia, e sta sempe arraggiate de sete. L'urdema è de chille che ànno parlato fauzo, e chisti tale stanno uno ncoppa a l'autro tenenno sempe na freva forta assaje. A ll'urdemo fa parlà lo Masto Adammo nzieme co Sinone de Troja.


Quanno Giunone carfettata steva
Pe Samalè contro a ssango Tebbano,
Comm'ammostato tanta vote aveva,
Atamante non fuje tanno cchiù ssano,
Che vedenno la sposa co li figlie
Jire ncasciata lesto p'ogne mmano,
Strellaje: Mettimmo rezza azzò che piglie
La lionessa o li lìune spisso,
E le ggranfe stennette 'mparapiglie,
A Liarco pigliaje, fuje primma chisso,
Lo rociolaje vattennolo a na preta
Che s'anniaje porzì nziemme co isso;

[p. 134 càgna]

E quanno la fortuna fuje cojeta
E li Trojane non mannaje cchiù nnante,
Tanto che regno e Rre fice dieta,
Acubba trista, misera e birbante
Quanno vedette a Polissena morta,
E a Polidoro mmiezo a tanta schiante,
De tutte cose essa se fice accorta,
E abbajaje comm'abbaja no cane;
Tanto dolore la facette storta.
Ma nè de Tebbe furie, nè Trojane
Se veddero nfra arcuno tanto crude,
Nè pogne bestie e manco cuorpe umane,
Quanno doj'ombre io veco morte e annude,
Correnno mozzecanno a cchillo muodo,
Qua puorco a lo mandrullo che se schiude.
A Capuocchio arrivaje uno e sta a ddare
A lo cuollo no muorzo, che tiranno,
Nfunno a lo ventre lo fice grattare.
E l'Aretino che restaje tremmanno,
Dicette: È Gianne Spicche chillo tale,
Che l'arraggia co ll'autre va sfocanno.
Io risponnette: Si non te fa male
Co li diente, e non t'è de gran fatica
Chi è dimme lesto primma che s'acale.
E isso a mme: Chell'è l'anema antica
De Mirra scellerata, che se stette
Co lo patre p'ammore a ffà l'ammica.
Chesta peccanno co isso che facette?
Fauza nn'autra forma s'ammostaje,
Ca Gianne chesto a ffà la sostenette
E no bello cavallo guadagnaje,
Fingennose Don Buoso de Donate,
Testanno, e bone norme nce donaje.
E quanno chilli duje fujeno passate,
Ntramente che l'avea guardate tanto,
Mme votaje a guardà l'autri dannate.

[p. 135 càgna]

Vedette uno a mmità fatto de schianto
Si mbè fosse tagliato addò fenesce,
Che l'ommo che à no lato nne fa vanto.
La grossa troppesia che cchiù s'accresce
Co lo cuorpo e l'umore ch'è malato,
Nè a lo ventre la faccia aonna e cresce,
Lo musso lle facea tenè votato,
Comme a ghiètteco nfra li lamiente,
Da sotto e ncoppa lo fà storzellato.
O vuje che site senza pena, attiente,
E non saccio pecchè, ncopp'a lo munno
Guardate, dice a nuje, senza dì niente,
A lo Masto ch'è Adammo tunno tunno;
Avette vivo cchiù che non boleva,
No poco d'acqua voglio, e nc'è a zzeffunno.
Li sciummetielle Casentino aveva
Che scennevano a l'Arno de carrera,
Pe li canale, e tutte lli nfonneva,
Mme stanno sempe nnanze a sta manera,
E chiù penzanno a lloro, sto a scordarme
Lo mmale che mm'affrigge juorno e ssera.
La jostizia pò che sta a guardarme
A lo luoco penzanno addò peccaje,
Cchiù li sospire mieje cchiù fa cacciarme.
A Romena, io llà lesto fauzaje
La lega siggellata de Vattista,
E abbrusciato lo cuorpo nce lassaje.
Ma si io vedesse ccà l'anema trista
De Guido o d'Alisantro o de lo frate,
Dinto nc'è l'una già, si l'arraggiate
Ombre che vanno attuorno fanno overo:
Ma che mme va co le mmane attaccate?
Si io de tanto fosse ccà leggiero,
Che n'onza nfra cient'anne potesse ire,
Mo non ghiarrìa proprio no no zero,

[p. 136 càgna]

Nfra chesta ggente isso starria a sentire,
Co tutto che sta fora ùnnece miglia,
E mmiezo de travierzo sta a ffenire.
Pe lloro stongo mmiezo a sta famiglia:
Lloro ficero farme fiorine
Co tre ccarate sole de moniglia.
Fumanno comm'a mmano nfosa a bbierno,
Stanno stritte a deritta a sti confine?
Ccà li trovaje fermate qua pepierno,
Dicette, quanno fuje nfra cheste streppe,
Senza moverse maje pe'nzempiterno.
L'una è la Fauza ch'accusaje Giuseppe
L'autro è lo Grieco fauzo Sinone,
Che ghièttano pe ffreva tanto leppe.
Uno de lloro, ma lo cchiù birbone
Sentennose chiammà comm'a pandurro
Lo vattette a la panza a ffare suone.
Chella sonaje comme fosse tammurro;
E Masto Adammo lo vattette nfaccia,
Co lo vraccio cchiù tuosto e co susurro.
Dicenno a isso; Si da me se caccia
Lo mmovere, pecché songo pesante,
Pure sciòvete tengo ccà le bbraccia.
E risponnette: Quanno jive leste,
Ma conianno fauzo ire volante.
E chillo: Songo cose overe cheste,
Ma tu non fuste maje no testemmonio,
Llà addove a Troja aviste le rrechieste.
S'io fauzo fuje fauzaste tu lo conio;
Sinone disse, e songo peccatore,
Ma tu, vaje cchiù de n'autro demmonio.
Lo cavallo allicorda, tradetore,
Chillo disse co la panza ntorzata,
Tutto lo munno sape e sta a rummore

[p. 137 càgna]

De sete àje da morì, crepa assetata
Sarrà sta panza toja chiena d'acquiccia,
Lo Grieco lle dicette a sta votata.
E lo fauzo allora: accossì spiccia
La lengua toja fa male comme sole,
Io tengo sete, e essa cchiù ll'appiccia.
Aje arzura e la capo cchiù te dole,
E si t'affacce a l'acqua qua Narcisso,
La vevarrisse senza dì parole,
A sentirlo steva io llà tutto fisso,
Quanno lo Masto mme dicette: Ammira
Ca pe ppoco co tte non faccio aggrisso.
Quanno io sentette che parlava co ira,
Da isso mm'avotaje assaje scornuso,
Ch'ancora pe la mente mme se ggira.
Comm'a chi sonna male d'isso pe uso,
Che ssonnanno desidera sonnare,
Zzò che non è comme non fosse à schiuso
Accossì facette io, senza parlare,
Che voleva scusareme, e scusava
A mme sempe e non lo credea de fare.
Gruosso peccato poco scuorno lava,
Lo Masto mme dicette, e non è stato
Lo ttujo, pecchesto ogne trestizia è schiava;
E ffa ch'io stesse sempe a tte de lato,
Pe quanto cchiù la sciorta te commoglia
Addò autri ggente stanno a stesso stato:
Ca volè zzò sentire è bbascia voglia.